Preisap is het heldere sap dat ontstaat wanneer je prei fijn perst of centrifugeert. Het heeft een krachtige, licht pittige smaak en bevat veel voedingsstoffen die van nature in prei zitten. Denk aan zwavelverbindingen, antioxidanten en vezels. Het is zeker niet iets wat je in elke supermarkt vindt, maar wie zelf graag sappen perst of restjes prei verwerkt in de keuken, zal er snel de waarde van leren kennen.
Hoewel het misschien ongewoon klinkt om prei te drinken, is dit sap verrassend veelzijdig. Het heeft niet alleen een unieke smaak, maar kan ook verrassend goed verwerkt worden in allerlei gerechten, zowel koud als warm. Het is een manier om groenterestjes volledig te benutten en tegelijkertijd iets extra’s toe te voegen aan je voeding. Het is geen alledaags product, maar wie het eenmaal geprobeerd heeft, vindt er vaak creatieve toepassingen voor.
Je kunt preisap gemakkelijk zelf maken met een slowjuicer of sapcentrifuge. Snij de prei in stukken, was hem grondig en pers het sap eruit. Het loof kun je gerust mee gebruiken, dat geeft extra smaak. De kleur van het sap is vaak groenig en troebel, wat het misschien niet meteen aantrekkelijk maakt als drankje, maar vergis je niet: het sap zit vol kracht. Zeker als je prijs stelt op natuurlijke voeding, is preisap een waardevolle toevoeging aan je keukenarsenaal.
Hoe gebruiken?
Preisap kun je gebruiken als basis voor een hartige groentedrank, eventueel verdund met water en op smaak gebracht met een snuf zout en wat citroensap. Drink het puur als je houdt van uitgesproken smaken, of meng het met andere groentesappen zoals wortel of bleekselderij om de smaak wat milder te maken. In combinatie met appel- of perensap krijg je een zachter resultaat met een frisse ondertoon.
In de keuken is dit sap een goed alternatief voor groentebouillon. Je kunt het toevoegen aan risotto, soepen, sauzen of stoofgerechten. Het geeft een subtiele preismaak die vooral goed tot zijn recht komt in lichte groentegerechten of visgerechten. Ook in aardappelpuree of bij het garen van granen zoals quinoa of bulgur geeft het een hartige diepte zonder dat je extra zout hoeft toe te voegen.
In koude bereidingen komt preisap ook tot zijn recht. Denk aan dressings voor salades, marinades voor tofu of vis, of in een frisse koude soep zoals gazpacho. Een eetlepel in een vinaigrette met azijn, mosterd en olijfolie geeft een verrassende twist. Meng het ook gerust door een dip met yoghurt en kruiden voor een kruidige toets.
Ten slotte kun je het sap ook gebruiken om brooddeeg mee te maken of als vocht in hartige pannenkoekenbeslag. Het voegt net wat extra umami toe aan het deeg. Let er dan wel op dat je het sap vooraf even zeven of filteren, zodat er geen vezels of stukjes meer in zitten die het beslag kunnen beïnvloeden.
Medicinale toepassingen
Preisap staat bekend om zijn ontgiftende werking. De zwavelhoudende stoffen die ook in knoflook en ui voorkomen, helpen de lever bij het afbreken van afvalstoffen. Dit maakt preisap interessant voor mensen die hun spijsvertering willen ondersteunen of hun lichaam willen zuiveren na bijvoorbeeld medicatiegebruik of zware maaltijden.
Daarnaast heeft preisap een vochtafdrijvend effect. Dat betekent dat het kan helpen bij lichte vochtophoping in het lichaam, bijvoorbeeld bij warme dagen of bij mensen die te zout eten. Het drinken van een kleine hoeveelheid in de ochtend kan bijdragen aan een betere vochtbalans.
Sommige mensen gebruiken preisap bij luchtwegklachten. De vluchtige stoffen in prei zouden een verzachtende werking kunnen hebben bij vastzittende hoest of slijm in de bronchiën. Preisap mengen met wat honing en warm water is een oude huismethode die soms wordt toegepast als natuurlijk hoestdrankje.
Preisap bewaren
Versgeperst preisap is bederfelijk en moet daarom snel verwerkt of goed bewaard worden. Het beste is om het direct te gebruiken, want dan blijven smaak en voedingswaarde optimaal. Als je het toch wilt bewaren, doe het dan in een goed afgesloten flesje of potje in de koelkast. Zo blijft het enkele dagen goed.
Bewaar het sap bij voorkeur in glazen flesjes die je goed kunt afsluiten. Vermijd plastic flessen of bekers, want die kunnen reageren met de zwavelverbindingen in het sap, wat de smaak beïnvloedt. Schrijf altijd de datum op het flesje zodat je weet hoelang het nog houdbaar is.
Als je een grotere hoeveelheid hebt geperst, kun je het ook invriezen in kleine porties. Gebruik hiervoor ijsklonthouders of kleine glazen potjes met een beetje ruimte bovenin, zodat het sap kan uitzetten. Zo kun je het sap later makkelijk doseren in je gerechten.
Invriezen
Om preisap in te vriezen, begin je met het zeven of filteren van het sap. Zo verwijder je vezels en grove deeltjes die de structuur zouden kunnen aantasten bij het ontdooien. Giet het sap daarna in ijsblokvormpjes of kleine glazen potjes en sluit ze goed af. Laat ze in de vriezer in alle rust bevriezen.
Eens bevroren, kun je de blokjes overzetten in een diepvrieszak of doosje. Zo nemen ze minder ruimte in. Label het zakje of potje met de datum, zodat je weet tot wanneer het houdbaar is. In de vriezer kun je het sap tot drie maanden goed bewaren.
Gebruik de ingevroren preisapblokjes rechtstreeks in warme gerechten zoals soep of stoofpot. Laat ze daarin smelten zonder eerst te ontdooien. Zo blijft de smaak het best behouden. Ontdooien in de magnetron wordt afgeraden, omdat dit de smaak en textuur negatief kan beïnvloeden.
Kun je preisap verhitten of verdunnen met warm water?
Ja, je kunt het sap verhitten, maar met mate. Verwarm het sap langzaam op laag vuur, bijvoorbeeld als je het als basis gebruikt voor soep of saus. Laat het niet koken, want dan kunnen de vluchtige zwavelverbindingen verloren gaan die juist bijdragen aan de gezondheidswaarde en de smaak van het sap.
Verdunnen met warm water kan zeker, bijvoorbeeld als je het wilt gebruiken als drank. Meng dan ongeveer één deel preisap met drie delen warm (niet kokend) water en voeg eventueel wat citroensap of honing toe. Zo ontstaat een verwarmende groentedrank met een zachte smaak.
Voor het maken van warme vinaigrettes of een lauwwarme marinade kun je preisap mengen met andere warme vloeistoffen zoals bouillon of gesmolten boter. Roer dan langzaam en blijf bij de pan, zodat het niet ineens te heet wordt. Zo kun je de smaak van prei subtiel verwerken in warme gerechten zonder dat de kwaliteit achteruitgaat.
Alternatieven
Als je geen preisap hebt, zijn er meerdere manieren om toch een vergelijkbare smaak of functie aan je gerecht toe te voegen. Een eerste alternatief is fijngesneden prei die je laat trekken in heet water of bouillon. Het resultaat is een lichte preitint in de vloeistof, die je dan kunt zeven voor gebruik.
Een tweede alternatief is uiensap, hoewel dit een iets scherpere smaak heeft. Het werkt goed in soepen en stoofgerechten en heeft net als preisap een ontgiftende werking. Gebruik het wel met mate, want het kan snel overheersen in smaak.
Selderijsap is ook een bruikbaar alternatief, vooral als je een frisse en wat lichtere smaak zoekt. Het heeft ook een vochtafdrijvend effect en past goed bij koude toepassingen zoals sapmengsels en saladedressings.
Je kunt het sap ook vervangen door een groentebouillon van prei, ui en bleekselderij. Kook de groenten zachtjes in water, zeef het vocht en gebruik dit als basis voor je gerecht. Dit levert een zachtere, maar nog steeds karakteristieke smaak op.
Ten slotte is preisap zelf een goed alternatief voor gewone groentebouillon, voor wie op zoek is naar iets zonder zout of smaakversterkers. Ook in sapkuren of detoxdrankjes kan het een alternatief zijn voor selderij- of spinaziesap. Zo kun je je voeding verrijken met een groente die vaak over het hoofd gezien wordt maar veel te bieden heeft.
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokWilhelmus Hengstmengel kent de keuken als zijn broekzak. Al meer dan vijftien jaar verdiept hij zich in alles wat met smaak te maken heeft. Niet alleen de grote lijnen, zoals verse groenten, rijpe vruchten of goed stuk vlees, maar juist ook de kleine dingen die vaak over het hoofd worden gezien. Kruiden. Specerijen. Noten en zaden. Die eenvoudige smaakmakers die, als je ze op het juiste moment gebruikt, een bord eten ineens tot leven kunnen wekken. Een handje geroosterde sesamzaadjes, een snufje gerookt paprikapoeder, of wat fijngemalen komijnzaad, dat soort details maken voor hem het verschil.
Wat hem drijft is zijn achtergrond als groenteboer. Daar heeft hij niet alleen geleerd om kwaliteit te herkennen, maar ook hoe je ingrediënten moet behandelen zodat ze niet alleen vandaag goed zijn, maar ook volgende week nog hun kracht behouden. Hij weet precies hoe je kruiden moet drogen zonder dat ze hun geur verliezen, of hoe je noten en zaden bewaart zodat ze knapperig blijven. Voor Wilhelmus is koken geen kwestie van dure spullen of ingewikkelde recepten, maar van aandacht, timing en het juiste gevoel voor smaak. En dat begint bij hoe je met je voorraadkast omgaat.
