Hazelnoot is een noot die veel mensen herkennen aan de smaak die vaak in desserts en chocoladeproducten wordt verwerkt. Toch wordt er weinig stilgestaan bij hoe veelzijdig deze noot eigenlijk is. Hazelnoten zijn afkomstig van de hazelaar, een struik die in Europa veel voorkomt, ook in het wild. Ze zijn klein, rond, lichtbruin van kleur en hebben een kenmerkende, ietwat romige smaak. Vers zijn ze zacht, maar eenmaal gedroogd of geroosterd geven ze een knapperige beet.
De hazelnoot speelt in veel keukens een rol als smaakmaker, vulling of basis voor olie of pasta. Maar ook los als snack, rauw of geroosterd, zijn ze geliefd. Wat deze noot zo interessant maakt, is de balans tussen vetten, eiwitten en vezels, waardoor hij voedzaam en verzadigend is. Het is dan ook niet verrassend dat hazelnoten vaak voorkomen in voedzame recepten, van ontbijt tot diner.
Hoewel de hazelnoot in veel supermarkten kant-en-klaar te koop is, loont het de moeite om eens te kijken naar wat je zelf kunt doen met de pure noot. Denk aan roosteren, malen tot pasta, invriezen of zelfs zelf kweken in de tuin of op het balkon. Hierdoor behoud je de controle over de kwaliteit én de smaak. Bovendien geeft het werken met hazelnoten een ambachtelijk gevoel in de keuken.
In deze tekst gaan we dieper in op het gebruik van de hazelnoot in gerechten, de geneeskrachtige eigenschappen, de beste manier van bewaren, hoe je ze kunt drogen of invriezen, waarom roosteren het verschil maakt, hoe je hazelnoten kunt kweken en wat je kunt gebruiken als alternatief wanneer je even geen hazelnoten in huis hebt.
Hoe gebruiken?
Hazelnoten zijn verrassend breed inzetbaar in de keuken. In de zoete hoek vind je ze vaak terug in gebak, koekjes, repen en pralines. Denk aan een crumble met peer en hazelnoten, of aan een klassieke chocolade-hazelnootpasta die je zelf kunt maken van geroosterde noten, cacao en honing. Ook als topping op yoghurt of havermout geven ze een volle, nootachtige smaak die goed samengaat met vers fruit.
In hartige gerechten kun je hazelnoot inzetten om textuur en diepgang toe te voegen. In salades doen ze het uitstekend naast geroosterde groenten, geitenkaas of bieten. Ook als korst om vis of kip, fijngehakt en gemengd met paneermeel, geeft de noot een krokante en lichtzoete toets die verrassend goed werkt.
Hazelnoot combineert goed met herfstgroenten als pompoen en pastinaak. In een romige soep zorgt een lepel hazelnootpasta voor een fluweelzachte structuur en een nootachtige ondertoon. Probeer eens een pompoensoep met geroosterde hazelnootolie en gehakte noten als afwerking.
Tot slot is hazelnoot ook in pasta’s en risotto’s te gebruiken. Een zelfgemaakte pesto van hazelnoot in plaats van pijnboompitten, met rucola of spinazie, is een smakelijke en budgetvriendelijke twist op het origineel.
Medicinale toepassingen
Hazelnoten bevatten veel onverzadigde vetzuren, die goed zijn voor hart- en bloedvaten. Regelmatige consumptie kan bijdragen aan een gezonder cholesterolgehalte. Daarnaast leveren ze vitamine E, wat een sterke antioxidant is en helpt bij de bescherming van cellen tegen oxidatieve schade.
Verder zijn hazelnoten rijk aan magnesium, calcium en ijzer. Dit maakt ze interessant voor mensen met een verhoogde behoefte aan mineralen, zoals sporters of mensen met bloedarmoede. Ze bevatten ook foliumzuur, wat belangrijk is voor vrouwen die zwanger willen worden of zwanger zijn.
De vezels in hazelnoten ondersteunen een gezonde darmwerking. In combinatie met het vetgehalte zorgen ze voor een langdurig verzadigd gevoel, wat overeten kan helpen voorkomen. Als je ze rauw eet, in beperkte hoeveelheden, kun je ze als gezonde snack inzetten bij een gebalanceerd dieet.
Hazelnoten bewaren
Verse hazelnoten met dop zijn het langst houdbaar. Je bewaart ze bij voorkeur op een koele en droge plek, bijvoorbeeld in een papieren zak in de kelder of voorraadkast. De dop beschermt de noot tegen uitdroging en schimmelvorming. Controleer wel af en toe op gaatjes, die kunnen wijzen op insectenvraat.
Gedopte hazelnoten zijn gevoeliger voor bederf. Ze bevatten vetten die kunnen oxideren, waardoor de smaak ranzig wordt. Bewaar ze daarom luchtdicht in een afgesloten pot of weckpot op een koele plaats, bij voorkeur in de koelkast als je ze niet snel gebruikt. Vermijd zonlicht en warmte.
Geroosterde hazelnoten verliezen sneller hun smaak en textuur. Deze bewaar je het beste in de diepvries of in een goed afgesloten pot in de koelkast. Hou er rekening mee dat geroosterde noten geur en smaak kunnen opnemen van andere producten in de koelkast of vriezer.
Invriezen
Hazelnoten kun je uitstekend invriezen. Gebruik hiervoor een luchtdichte diepvriesdoos of vacumeerzak. Spreid de noten eerst uit op een bakplaat en vries ze los van elkaar in. Daarna kun je ze in porties verpakken. Zo voorkom je dat ze aan elkaar kleven.
Laat de noten voor gebruik rustig ontdooien op kamertemperatuur. Rooster ze eventueel opnieuw om de volle smaak terug te brengen. In de vriezer blijven hazelnoten tot twaalf maanden goed, zolang ze goed verpakt zijn en geen vocht aantrekken.
Geroosterde hazelnoten invriezen is ook mogelijk, al is het risico op smaakverlies iets groter. Bewaar ze bij voorkeur in kleinere porties zodat je alleen pakt wat je nodig hebt. Na het ontdooien kun je ze weer kort opbakken voor extra aroma.
Drogen
Vers geoogste hazelnoten met dop kun je het beste drogen om ze lang houdbaar te maken. Verspreid ze op een warme, droge plek met goede ventilatie. Keer ze dagelijks om en verwijder beschimmelde of beschadigde exemplaren. Na drie tot zes weken zijn ze volledig gedroogd.
Gebruik eventueel een droogoven voor een snellere en gecontroleerde droging. Stel de temperatuur in op veertig tot vijftig graden Celsius. Laat ze hierin drogen tot het vocht volledig verdwenen is. De dop moet hard en droog aanvoelen.
Gedroogde noten bewaar je luchtdicht en donker. Goed gedroogde hazelnoten kunnen tot een jaar bewaard worden zonder kwaliteitsverlies. Controleer regelmatig op muffe geur of ranzigheid, dat kan wijzen op oxidatie van de vetten.
Roosteren
Roosteren versterkt de smaak van hazelnoten en geeft ze een knapperige textuur. Verdeel de noten op een bakplaat met bakpapier en rooster ze in een voorverwarmde oven op honderdtachtig graden Celsius. Na tien tot vijftien minuten zijn ze goudbruin en geurig.
Laat geroosterde noten afkoelen op een bakplaat. Wrijf daarna de schilletjes los met een droge theedoek. Deze schilletjes zijn bitter en kunnen de smaak van je gerecht beïnvloeden. Je hoeft ze niet allemaal te verwijderen, maar hoe minder, hoe beter.
Gebruik geroosterde noten in salades, koekjes, pasta of als topping op soep. Ze zijn ook een uitstekende basis voor hazelnootpasta of notenboter. Door het roosteren komt de natuurlijke olie vrij, waardoor je een intensere smaakbeleving krijgt.
Hazelnoot kweken
Hazelnoten kweken is eenvoudiger dan je denkt. De hazelaar groeit in veel Europese klimaten en voelt zich thuis in een zonnige of halfschaduwrijke plek. De bodem moet goed doorlatend zijn en liefst rijk aan humus. Plant een jonge struik in het najaar of voorjaar.
Hou er rekening mee dat hazelaars pas na drie tot vijf jaar noten geven. Kruisbestuiving is vaak nodig, dus plant bij voorkeur twee verschillende soorten in elkaars buurt. De struik kan flink uitgroeien, dus geef hem voldoende ruimte. Snoei jaarlijks in de winter om hem in vorm te houden.
In pot kun je ook hazelnoot kweken, al blijven de opbrengsten beperkt. Kies een grote, diepe pot en gebruik luchtige potgrond. Geef regelmatig water maar voorkom dat de wortels constant nat staan. Een beschutte plek met ochtendzon is ideaal.
De bloei vindt plaats in februari of maart. De mannelijke katjes hangen zichtbaar aan de takken, terwijl de vrouwelijke bloemen klein en rood zijn. Bestuiving gebeurt door de wind. De noten rijpen tegen september en vallen dan vanzelf op de grond.
Oogst de gevallen noten en laat ze drogen zoals hierboven beschreven. Hazelnootstruiken zijn onderhoudsarm en trekken vogels en insecten aan, wat je tuin levendiger maakt. Met een beetje geduld kun je jaar na jaar genieten van je eigen noten.
Alternatieven
Als je geen hazelnoten in huis hebt, kun je amandelen gebruiken. Die zijn wat harder en neutraler van smaak, maar in veel recepten zijn ze een goede vervanging. Vooral in bakrecepten kun je amandelen één-op-één inzetten voor hazelnoten.
Walnoten zijn een tweede optie. Ze hebben een iets bittere ondertoon, maar doen het goed in hartige gerechten en salades. In combinatie met blauwe kaas of vijgen geven walnoten een vergelijkbare nootachtige diepte als hazelnoten.
Voor mensen met een notenallergie zijn geroosterde zonnebloempitten of pompoenpitten een alternatief. Ze missen de romigheid van hazelnoten, maar geven wel bite en nootachtig aroma. Gebruik ze in salades, op soepen of gemalen in brooddeeg.
Pecannoten en cashewnoten zijn iets zachter van textuur en zoeter van smaak. Vooral in gebak zijn ze een geschikt alternatief. In hazelnootpasta’s kun je cashews gebruiken voor een smeuïg resultaat zonder al te veel smaakverschil.
Hazelnoten kunnen op hun beurt ook dienen als alternatief voor bijvoorbeeld pijnboompitten in pesto, of voor kokos in bepaalde baksels. Hun rijke smaak en krokante beet geven net dat beetje extra waar je naar zoekt in een recept.
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokWilhelmus Hengstmengel kent de keuken als zijn broekzak. Al meer dan vijftien jaar verdiept hij zich in alles wat met smaak te maken heeft. Niet alleen de grote lijnen, zoals verse groenten, rijpe vruchten of goed stuk vlees, maar juist ook de kleine dingen die vaak over het hoofd worden gezien. Kruiden. Specerijen. Noten en zaden. Die eenvoudige smaakmakers die, als je ze op het juiste moment gebruikt, een bord eten ineens tot leven kunnen wekken. Een handje geroosterde sesamzaadjes, een snufje gerookt paprikapoeder, of wat fijngemalen komijnzaad, dat soort details maken voor hem het verschil.
Wat hem drijft is zijn achtergrond als groenteboer. Daar heeft hij niet alleen geleerd om kwaliteit te herkennen, maar ook hoe je ingrediënten moet behandelen zodat ze niet alleen vandaag goed zijn, maar ook volgende week nog hun kracht behouden. Hij weet precies hoe je kruiden moet drogen zonder dat ze hun geur verliezen, of hoe je noten en zaden bewaart zodat ze knapperig blijven. Voor Wilhelmus is koken geen kwestie van dure spullen of ingewikkelde recepten, maar van aandacht, timing en het juiste gevoel voor smaak. En dat begint bij hoe je met je voorraadkast omgaat.
