Amandelolie is een plantaardige olie die o.a. wordt gewonnen uit geperste amandelen. De olie heeft een zachte, nootachtige geur en wordt vaak gebruikt in de keuken en in verzorgingsproducten. In culinaire toepassingen voegt het een subtiele smaak toe aan gerechten, terwijl het in huidverzorging bekend staat om de voedende en verzachtende werking. Veel mensen kennen de olie vooral van massageoliën of babyverzorging, maar het gebruik in de keuken is minstens zo interessant.
Wat deze olie zo bijzonder maakt, is het hoge gehalte aan enkelvoudig onverzadigde vetzuren, zoals oliezuur. Dat maakt het niet alleen geschikt voor koude toepassingen, maar ook, in beperkte mate, om te verhitten. Tegelijk bevat de olie vitamine E, een antioxidant die bijdraagt aan het behoud van gezonde cellen. Juist vanwege deze samenstelling wordt het vaak gekozen als alternatief voor meer verzadigde vetsoorten.
Niet alle amandelolie is hetzelfde. Er is een variant van zoete amandelen, die vooral culinair en cosmetisch wordt gebruikt, en een variant van bittere amandelen die alleen in de industrie toegepast mag worden. Voor gebruik in de keuken kies je altijd koudgeperste olie van zoete amandelen. Die is mild van smaak, neutraal genoeg voor diverse toepassingen, en rijk aan voedingsstoffen.
Het gebruik past in een bredere trend waarbij mensen bewuster kiezen voor natuurlijke ingrediënten. Steeds vaker zie je dat mensen hun zonnebloemolie of olijfolie afwisselen met notenolie, juist vanwege de milde smaak en het zachte mondgevoel. Amandelolie is een van die oliën die een gerecht nét wat interessanter kan maken zonder te overheersen.
Hoe gebruiken?
Amandelolie kun je onder meer gebruiken in saladedressings. Een scheutje over een eenvoudige salade van rucola, peer en walnoten geeft een zachtere, iets nootachtige toon aan het geheel. Het combineert ook goed met citroensap of balsamicoazijn en vormt zo een mooie basis voor vinaigrettes. Voeg eventueel wat mosterd en honing toe voor extra diepte.
In soepen kan een drupje amandelolie vlak voor het opdienen zorgen voor een romige toets. Denk aan pompoensoep, wortelsoep of zelfs bloemkoolsoep. Je hebt maar weinig nodig om het verschil te proeven. Omdat de olie niet snel overheerst, blijft de originele smaak van de groenten behouden, met een extra zachte afwerking.
Bij gebak kun je het gebruiken als vervanger voor boter of andere oliën. Denk aan muffins of cake waarin je zonnebloemolie zou gebruiken. Amandelolie zorgt voor een iets luchtigere structuur en een subtiele notensmaak. Het leent zich vooral goed voor baksels met vanille, banaan of amandelmeel.
Ten slotte kun je het ook verwerken in smoothies. Vooral in combinatie met banaan, havermout en amandelmelk levert het een voedzaam geheel op. Eén eetlepel is vaak al voldoende om de smoothie extra romigheid te geven. Omdat de smaak mild is, botst het niet met de andere ingrediënten.
Medicinale toepassingen
Amandelolie staat bekend om haar verzachtende werking op de huid. Het wordt vaak toegepast bij een droge of geïrriteerde huid en helpt om de natuurlijke vochtbalans te herstellen. Ook bij eczeem of een gevoelige huid wordt het regelmatig ingezet, al dan niet als basisolie voor etherische oliën.
Daarnaast wordt de olie soms in kleine hoeveelheden ingenomen bij constipatie. Een theelepel op een lege maag kan helpen om de stoelgang op gang te brengen. Dit moet echter met beleid gebeuren en altijd na overleg met een deskundige. De olie werkt namelijk ook licht laxerend.
Ook voor het haar wordt het veel gebruikt. Amandelolie voedt de haarwortel, versterkt de glans en vermindert gespleten haarpunten. Het wordt daarom vaak ingemasseerd op de hoofdhuid en daarna uitgespoeld. Bij regelmatig gebruik kan het haar gezonder en voller ogen.
Amandelolie bewaren
Verse amandelolie bewaar je het best op een donkere, koele plek. Een keukenkastje dat niet in direct zonlicht staat, is meestal voldoende. Licht en zuurstof versnellen het oxidatieproces en kunnen de olie laten bederven. Zorg daarom dat de dop goed sluit.
Na openen is het aan te raden de olie binnen drie tot zes maanden te gebruiken. De geur is een goede indicator van versheid. Als de olie ranzig ruikt of de smaak bitter is geworden, is hij niet meer geschikt voor consumptie. Een koelkast is niet nodig, tenzij je in een zeer warme omgeving woont.
Gebruik bij voorkeur glazen flesjes met een donkere kleur, zoals amber of groen. Die helpen om licht buiten te houden. Plastic flessen laten vaak iets meer lucht door en zijn daarom minder geschikt voor langdurige opslag. Zorg ook dat je geen restjes met andere oliën mengt.
Invriezen
Amandelolie invriezen is technisch mogelijk, maar meestal niet nodig. Als je toch besluit om een voorraadje in te vriezen, gebruik dan een schoon, luchtdicht bakje of glazen potje. Laat bovenin wat ruimte, want de olie zet iets uit bij het bevriezen.
Het invriezen heeft weinig invloed op de samenstelling, maar bij ontdooien kan de textuur tijdelijk troebel zijn. Laat de olie rustig op kamertemperatuur komen en schud het potje daarna voorzichtig. Vermijd het telkens opnieuw invriezen en ontdooien, dat vermindert de kwaliteit.
Gebruik ingevroren olie liefst binnen zes tot negen maanden. Label je bakje met de datum van invriezen en zorg dat je het op een plek in de vriezer zet waar het niet voortdurend in temperatuur schommelt, bijvoorbeeld in het midden of onderin.
Kun je amandelolie verhitten?
Amandelolie kun je tot op zekere hoogte verhitten, maar het rookpunt ligt relatief laag. Koudgeperste amandelolie rookt al rond de 160 graden Celsius. Dat betekent dat je het beter niet kunt gebruiken om in te bakken of te frituren op hoge temperatuur.
Voor lichte verhitting, zoals het opwarmen van een dressing of het zachtjes fruiten van ingrediënten, is het wel geschikt. Voeg de olie bij voorkeur pas toe aan het einde van de bereiding, zodat de smaak behouden blijft en je de voedingsstoffen niet verliest.
Bij bakken op hogere temperatuur kun je beter kiezen voor geraffineerde amandelolie. Die heeft een rookpunt van ongeveer 215 graden Celsius. Toch geldt ook hier: liever niet langdurig verhitten. Wil je echt bakken of braden, kies dan liever voor olijfolie of arachideolie.
Alternatieven
Als je geen amandelolie hebt, kun je hazelnootolie gebruiken. Die heeft ook een lichte, nootachtige smaak en een vergelijkbare samenstelling qua vetzuren. Hazelnootolie past goed bij salades, groenten en milde soepen. Ook qua structuur en kleur lijken ze op elkaar.
Een ander alternatief is walnotenolie. Deze olie heeft een iets sterkere smaak, maar combineert goed met herfstige gerechten zoals pompoensoep of een salade met blauwe kaas en peer. Gebruik het wel met mate, want de smaak is uitgesproken.
Avocado-olie is eveneens geschikt als alternatief. Deze olie heeft een hoger rookpunt en kan beter verhit worden. Hij heeft een neutrale smaak, waardoor je hem goed kunt gebruiken in warme gerechten. Ook qua voedingswaarde ligt het dicht bij amandelolie.
Olijfolie is uiteraard een veelgebruikt alternatief, vooral in warme keukens. De smaak is iets sterker en vaak peperiger, maar het is een prima vervanger in salades, dressings en zelfs bij bakken. Kies bij voorkeur een milde, extra vierge variant.
Tot slot is amandelolie zelf een goed alternatief voor zonnebloemolie of boter in gebak. Door de romige textuur en subtiele smaak kun je boter deels of geheel vervangen in muffins, cakes of pannenkoeken. Je krijgt een luchtiger eindresultaat en een zachtere smaakbeleving.
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokWilhelmus Hengstmengel kent de keuken als zijn broekzak. Al meer dan vijftien jaar verdiept hij zich in alles wat met smaak te maken heeft. Niet alleen de grote lijnen, zoals verse groenten, rijpe vruchten of goed stuk vlees, maar juist ook de kleine dingen die vaak over het hoofd worden gezien. Kruiden. Specerijen. Noten en zaden. Die eenvoudige smaakmakers die, als je ze op het juiste moment gebruikt, een bord eten ineens tot leven kunnen wekken. Een handje geroosterde sesamzaadjes, een snufje gerookt paprikapoeder, of wat fijngemalen komijnzaad, dat soort details maken voor hem het verschil.
Wat hem drijft is zijn achtergrond als groenteboer. Daar heeft hij niet alleen geleerd om kwaliteit te herkennen, maar ook hoe je ingrediënten moet behandelen zodat ze niet alleen vandaag goed zijn, maar ook volgende week nog hun kracht behouden. Hij weet precies hoe je kruiden moet drogen zonder dat ze hun geur verliezen, of hoe je noten en zaden bewaart zodat ze knapperig blijven. Voor Wilhelmus is koken geen kwestie van dure spullen of ingewikkelde recepten, maar van aandacht, timing en het juiste gevoel voor smaak. En dat begint bij hoe je met je voorraadkast omgaat.
