Cherokee purple

Cherokee purple is een oude tomatenvariëteit die je niet zomaar overal tegenkomt. De naam doet misschien denken aan iets pittigs, maar dat is het niet. Het gaat hier om een tomaat die geliefd is vanwege zijn diepe, bijna paarse kleur en rijke, volle smaak. Deze tomaat wordt vaak beschouwd als een van de smakelijkste soorten die je zelf kunt kweken of vers van de markt kunt halen.

Wat deze tomaten zo bijzonder maakt, is dat het een erfstukras is, een zogenaamde heirloom tomato. Dat betekent dat de zaden al generaties lang worden doorgegeven, zonder kruisingen of genetische aanpassingen. Daardoor blijft de smaak puur en herkenbaar. Deze tomaat heeft een zachte textuur, met een vleesachtige binnenkant en sappig vruchtvlees. De kleur kan variëren van donkerrood tot bijna chocoladebruin, vaak met groene schouders. Dat maakt hem visueel net zo opvallend als smaakvol.

In de keuken kun je met Cherokee purple echt alle kanten op. Van een simpele salade tot een stevige tomatensaus, de smaak is intens genoeg om in elk gerecht op te vallen, maar subtiel genoeg om samen te werken met andere ingrediënten. Het is geen alledaagse supermarktvariant, en dat proef je meteen. Veel mensen die hem eenmaal geproefd hebben, gaan speciaal op zoek naar dit ras.

Voor wie zelf groente kweekt, is Cherokee purple een echte aanrader. De planten zijn krachtig, produceren redelijk goed, en geven vaak vruchten die groter zijn dan een vuist. Omdat de schil dun is, zijn ze wel iets gevoeliger voor barsten of kneuzingen. Maar als je eenmaal een rijpe vrucht van de struik hebt geplukt en doormidden snijdt, ruik je meteen dat het om een echte smaaktomaat gaat.

Hoe gebruiken?

Cherokee purple is veelzijdig in gebruik. Je kunt hem gewoon rauw eten, als plak op een boterham met wat peper en zout, of in partjes gesneden in een salade. Door zijn zachte textuur en diepe smaak is hij perfect geschikt om een simpele salade naar een hoger niveau te tillen. Denk aan een klassieke tomaten-basilicumsalade, met wat goede olijfolie en een snuf zeezout.

In warme gerechten doet de soort het ook goed. Je kunt hem verwerken in een pastasaus of stoofpot, al moet je dan wel weten dat hij snel uit elkaar valt. Dat betekent dat hij een saus eerder verrijkt dan structuur geeft. Dat maakt hem ideaal voor recepten waar smaak belangrijker is dan vorm. In tomatensoep komt zijn zoet-zure balans prachtig naar voren, zeker als je er wat geroosterde groenten of verse kruiden aan toevoegt.

Ook op de grill is Cherokee purple een verrassende keuze. Snijd hem in dikke plakken, bestrijk ze met olijfolie en rooster ze kort. Zo krijg je een soort tomatensteak, die je kunt gebruiken als vegetarisch alternatief bij een barbecue. Voeg er wat feta of gegrilde halloumi aan toe, en je hebt een maaltijd die niemand mist.

Tot slot doet deze tomaat het goed in hartige taarten en ovenschotels. In een quiche of galette komt zijn sappigheid goed tot zijn recht. Combineer met courgette, ui of spinazie, en de tomaat trekt de smaken samen. Juist omdat hij niet zuur is zoals sommige andere rassen, hoef je geen suiker toe te voegen om het geheel in balans te brengen.

Medicinale toepassingen

Cherokee purple bevat net als andere tomaten veel lycopeen, een krachtige antioxidant die het lichaam kan helpen beschermen tegen vrije radicalen. Lycopeen is vooral goed voor het hart en wordt ook vaak in verband gebracht met een lager risico op bepaalde vormen van kanker, met name prostaatkanker. Hoe rijper de tomaat, hoe hoger het gehalte lycopeen.

Daarnaast bevat het vitamine C en kalium. Vitamine C ondersteunt het immuunsysteem en helpt bij de opname van ijzer, terwijl kalium belangrijk is voor een gezonde bloeddruk. Mensen die last hebben van hoge bloeddruk kunnen dus baat hebben bij het regelmatig eten van deze tomaat.

Voor de spijsvertering is deze tomaat zacht en vriendelijk. Omdat hij van nature weinig zuur bevat, kunnen mensen met gevoelige magen hem vaak beter verdragen dan zure tomatenrassen. Dit maakt hem geschikt voor gebruik in diëten waarbij de zuurgraad van voedsel een rol speelt, bijvoorbeeld bij maagzuurklachten.

Cherokee purple bewaren

Verse Cherokee purple tomaten bewaar je het best op een koele plek, maar niet in de koelkast. In de koelkast verliezen ze snel hun smaak en worden ze melig. Een donkere kast of kelder met een temperatuur rond de vijftien graden is ideaal. Leg ze met de steel naar beneden, zodat ze minder snel vocht verliezen en minder druk op de vrucht hebben.

Als je toch overrijpe tomaten hebt, kun je ze beter meteen verwerken. Maak er bijvoorbeeld een saus van, of rooster ze in de oven. Zo haal je er nog het maximale uit. Laat ze zeker niet te lang liggen, want de tomaten zijn gevoelig voor barsten en rotten als ze overrijp zijn.

Je kunt ze ook kort op een schaal laten narijpen bij kamertemperatuur, vooral als ze nog een tikkeltje groen zijn aan de bovenkant. Leg ze niet op elkaar, maar naast elkaar op een doek of krant. Binnen een paar dagen zijn ze eetklaar.

Invriezen

Om Cherokee purple in te vriezen, snijd je de tomaten eerst in kwarten of plakjes. Verwijder het kroontje en eventueel de zaden als je een glad resultaat wilt. Leg ze uitgespreid op een bakplaat en vries ze eerst los in. Daarna doe je ze in een goed afsluitbare diepvrieszak of doos.

Voor gebruik kun je ze direct in een saus of soep doen, zonder eerst te ontdooien. De structuur verandert wel: ze worden zachter, en zijn daardoor minder geschikt om rauw te eten. Toch blijven de smaak en voedingswaarde grotendeels behouden, zeker als je ze niet te lang in de vriezer laat zitten.

Bevroren tomaten zijn ongeveer zes tot acht maanden houdbaar in de vriezer. Zorg ervoor dat je alles labelt met datum, zodat je weet wanneer je ze het beste kunt gebruiken.

Drogen

Drogen van Cherokee purple is een prima manier om de smaak te concentreren. Snijd de tomaten in dunne plakken en leg ze op een rooster of bakplaat. Strooi er eventueel wat zeezout of oregano over. Droog ze in een oven op vijftig tot zestig graden met de deur op een kier, of in een voedseldroger.

Na een uur of acht tot tien zijn ze goed gedroogd. Ze moeten leerachtig aanvoelen, maar niet breekbaar zijn. Bewaar ze in een luchtdicht potje, bij voorkeur met een beetje olijfolie om ze zacht te houden. Je kunt ze gebruiken in pastagerechten, op pizza of als snack.

Gedroogde Cherokee purple tomaten blijven minstens een half jaar goed, mits koel en donker bewaard. Ze nemen weinig ruimte in en zijn ideaal voor wie veel oogst tegelijk wil bewaren.

Hoe heet?

Cherokee purple is geen pittige tomaat. Er zit geen capsaïcine in, de stof die pepers heet maakt. Op de Scovilleschaal scoort hij dus nul. Je hoeft je geen zorgen te maken over brand in je mond of prikkende handen. Het is een smaakvolle, maar zachte tomaat.

Toch kan de smaak intens zijn. Sommige mensen noemen hem ‘rokerig’ of ‘aards’, wat voor de één aantrekkelijk is en voor de ander overweldigend. Dat komt vooral door de concentratie van natuurlijke suikers en zuren, niet door pittigheid.

Mocht je per ongeluk denken dat hij pittig is, bijvoorbeeld door verwarring met een pepersoort, dan kun je het branderige gevoel (als dat er is) verzachten met zuivel, zoals yoghurt of melk. Maar nogmaals: Cherokee purple is niet heet, dus dit zal zelden nodig zijn.

Cherokee purple kweken

Cherokee purple kun je prima zelf kweken, zowel in een kas als in de volle grond. Begin binnenshuis met het zaaien van de zaden, zo’n acht weken voor de laatste nachtvorst. Zaai in potjes met zaai- en stekgrond en houd de grond licht vochtig. Zet ze op een warme vensterbank of gebruik een warmtematje.

Als de plantjes een centimeter of tien zijn, kun je ze verspenen naar grotere potten. Geef ze voldoende licht, want anders worden ze lang en slap. Vanaf half mei, als er geen vorst meer is, kun je ze buiten uitplanten. Kies een zonnige plek en zorg voor goede ondersteuning, want de planten worden flink hoog.

Gebruik compost of goed verteerde mest voor vruchtbare grond. Cherokee purple heeft veel voeding nodig om goed te groeien. Geef regelmatig water, maar voorkom dat de grond te nat blijft. De tomaten zijn rijp als ze zacht aanvoelen en een diepe paarse kleur hebben met soms groene schouders.

Ook in een grote pot op het balkon lukt het vaak goed, als je maar een stevige stok of spiraal gebruikt voor steun. Let erop dat potgrond sneller uitdroogt dan vollegrond, dus geef vaker water. In een kas krijg je meestal een grotere oogst, maar ook buiten lukt het prima, zeker op een beschutte plek.

Alternatieven

Als je geen Cherokee purple kunt vinden, kun je uitwijken naar andere heirloom tomaten zoals Brandywine of Black Krim. Die hebben ook een rijke smaak en vergelijkbare structuur. Ze zijn niet identiek, maar liggen qua profiel dicht bij.

Voor sauzen kun je ook San Marzano gebruiken. Deze tomaat is steviger en minder sappig, maar heeft een volle smaak en is makkelijk verkrijgbaar. In salades zou je dan kunnen kiezen voor Coeur de Boeuf of Marmande, twee rassen met een zachtere beet en mooi uitgesproken smaak.

Als kruidige toevoeging kun je geen tomaat vervangen door een kruid, maar als je op zoek bent naar iets dat hetzelfde effect geeft in warme gerechten, kun je werken met gerookt paprikapoeder of geroosterde rode paprika’s. Deze geven een rokerige, zoete toon aan een gerecht, net als Cherokee purple dat doet.

Andersom is Cherokee purple een goed alternatief voor gerechten waarin normaal gewone tomaten worden gebruikt. In bijvoorbeeld bruschetta, tomatentaart of zelfgemaakte tomatensap is hij juist extra bijzonder vanwege zijn diepe smaak. Je hebt er vaak minder van nodig om hetzelfde effect te krijgen.

Ten slotte kun je, als je vooral op kleur en presentatie let, ook kiezen voor tomaten zoals Green Zebra of Ananas tomaat. Die zijn visueel net zo aantrekkelijk en voegen een speels element toe aan salades of buffetten. Maar qua smaak blijft Cherokee purple voor veel mensen onovertroffen.

Wilhelmus Hengstmengel

Auteur en kok

Wilhelmus Hengstmengel kent de keuken als zijn broekzak. Al meer dan vijftien jaar verdiept hij zich in alles wat met smaak te maken heeft. Niet alleen de grote lijnen, zoals verse groenten, rijpe vruchten of goed stuk vlees, maar juist ook de kleine dingen die vaak over het hoofd worden gezien. Kruiden. Specerijen. Noten en zaden. Die eenvoudige smaakmakers die, als je ze op het juiste moment gebruikt, een bord eten ineens tot leven kunnen wekken. Een handje geroosterde sesamzaadjes, een snufje gerookt paprikapoeder, of wat fijngemalen komijnzaad, dat soort details maken voor hem het verschil.

Wat hem drijft is zijn achtergrond als groenteboer. Daar heeft hij niet alleen geleerd om kwaliteit te herkennen, maar ook hoe je ingrediënten moet behandelen zodat ze niet alleen vandaag goed zijn, maar ook volgende week nog hun kracht behouden. Hij weet precies hoe je kruiden moet drogen zonder dat ze hun geur verliezen, of hoe je noten en zaden bewaart zodat ze knapperig blijven. Voor Wilhelmus is koken geen kwestie van dure spullen of ingewikkelde recepten, maar van aandacht, timing en het juiste gevoel voor smaak. En dat begint bij hoe je met je voorraadkast omgaat.

 https://www.aromaris.nl