Dang Shen komt van oorsprong uit de bergen van China en is daar al eeuwenlang een gewaardeerde plant in de volksgeneeskunde. In veel huishoudens wordt het gebruikt als ingrediënt in traditionele gerechten of als onderdeel van een aftreksel. Het is een wortel die verwant is aan de klimplant Codonopsis pilosula en staat bij sommigen bekend als de ‘arme-mensen-ginseng’, al doet dat eigenlijk tekort aan de eigen kracht van deze plant. De wortels zijn stevig, lichtgeel van kleur en kunnen zowel vers als gedroogd worden gebruikt.
Wat opvalt is de subtiele, zoetige smaak, die zich niet opdringt maar wel aanwezig blijft. Juist die zachte smaak maakt de wortel bruikbaar in uiteenlopende gerechten, zowel hartig als lichtzoet. In de Chinese keuken wordt hij vaak langzaam meegetrokken in bouillons of soepen. Hij geeft een warme, ronde ondertoon zonder dat het eindresultaat bitter wordt of wrang. Ook in salades met noten en fruit wordt hij weleens geschaafd gebruikt, al is dat minder bekend in het Westen.
Wie met Dang Shen wil werken in de keuken of in de kruidentuin, ontdekt al snel dat dit kruid meer is dan enkel smaakmaker. De wortel bevat natuurlijke stoffen die als versterkend worden beschouwd, zeker in de traditionele oosterse opvattingen over gezondheid. En hoewel daar in het Westen steeds meer wetenschappelijk onderzoek naar wordt gedaan, blijft het vooral iets dat mensen zelf aan den lijve ervaren: een soep met Dang Shen lijkt net dat beetje meer energie te geven op koude dagen.
Daarom verdient het kruid ook hier een plek in het keukenkastje of in de kruidentuin. Niet alleen om de smaak, maar ook om het verhaal dat erin besloten ligt. Het verhaal van een wortel die langzaam groeit, diep wortelt in de grond en iets zachts en warms toevoegt aan gerechten, theemengsels en zelfs aan ons welzijn.
Hoe gebruiken?
Dang Shen kan op meerdere manieren gebruikt worden in de keuken. Het bekendst is de toepassing in heldere soepen en bouillons, vooral in combinatie met andere wortels of Chinese kruiden. Men snijdt de wortel in dunne plakjes en laat hem langzaam mee trekken met kippenvlees, rundvlees of groenten. Na een uur of langer meekoken geeft hij een zachte, lichtzoete basis aan de soep.
In stoofpotten komt het kruid ook goed tot zijn recht. Denk aan een lang gegaarde runderschotel met wortel, ui en knolselderij, waarin enkele plakjes van de wortel worden meegekookt. De smaak blijft subtiel, maar voegt wel diepte toe aan het gerecht. In vegetarische varianten kan hij een goede balans brengen tussen hartige umamitonen en milde kruidigheid, vooral in combinatie met paddenstoelen.
Wat minder bekend, maar zeker de moeite waard, is het gebruik in salades. Hiervoor wordt Dang Shen heel dun geschaafd, net als bijvoorbeeld venkel of wortel. Gemengd met citroenrasp, wat geroosterde sesamzaadjes en een scheutje sesamolie krijg je een frisse, voedzame salade die ook nog eens goed verteerbaar is. Wel moet de wortel dan eerst kort worden gestoomd of in zuur water geweekt, om de hardheid iets te verminderen.
Tot slot kan hij ook in thee gebruikt worden. Snijd daarvoor een paar schijfjes van de wortel en laat ze trekken in heet water, eventueel samen met gember of schijfjes gedroogde dadel. Dit geeft een zachte, verwarmende drank die niet alleen smaakt, maar ook wordt gewaardeerd als opkikker na een lange dag of tijdens herstelperiodes.
Medicinale toepassingen
In de traditionele Chinese geneeskunde wordt Dang Shen vaak ingezet als versterkend kruid, met name bij vermoeidheid, zwakke spijsvertering en luchtwegklachten. Men beschouwt het als een tonicum, dat wil zeggen: iets wat het lichaam helpt om weer in balans te komen. Daarbij wordt aangenomen dat het vooral het ‘Qi’, de levensenergie, ondersteunt.
Een veelgehoorde toepassing is bij mensen die langdurig moe zijn of herstellende van ziekte. De wortel zou helpen bij het aansterken van het lichaam, zonder de oppeppende bijwerkingen van cafeïne of synthetische middelen. Het idee is niet dat het direct energie geeft, maar dat het lichaam opbouwt en weerbaar maakt op langere termijn.
Ook bij mensen met spijsverteringsproblemen of een zwakke eetlust wordt het weleens aanbevolen. In dat geval wordt het verwerkt in licht verteerbare gerechten zoals rijstsoep of kippenbouillon, zodat het langzaam en mild zijn werk kan doen. Vaak wordt hij dan gecombineerd met andere kruiden zoals Chinese dadels of gemberwortel.
Sommige toepassingen richten zich op luchtwegklachten. Men gelooft dat het helpt om slijm op te lossen en hoest te verminderen, vooral bij een droge hoest of langdurige prikkelingen. Hiervoor wordt meestal een aftreksel gemaakt dat men rustig opdrinkt gedurende de dag. Wetenschappelijk bewijs is er nog weinig, maar veel mensen zweren erbij.
Dang Shen bewaren
Verse Dang Shen is het beste koel en droog te bewaren. Als je de wortels vers koopt, wikkel ze dan in een vel keukenpapier en leg ze in de groentelade van de koelkast. Zo blijven ze makkelijk een week goed. Het is belangrijk dat ze niet te vochtig worden, want dan gaan ze schimmelen of rotten. Je merkt dat meteen aan de geur en textuur.
Als je het kruid in grotere hoeveelheden hebt, kun je hem ook op een koele, donkere plaats bewaren, zolang hij maar goed geventileerd ligt. Bijvoorbeeld in een papieren zak in een droge voorraadkast. Het is belangrijk dat je ze af en toe controleert op zachtheid of schimmel, vooral als je ze niet gedroogd hebt.
Gedroogde Dang Shen is veel langer houdbaar. Die bewaar je het best in een afgesloten glazen pot, weg van licht en hitte. In die vorm blijft hij vaak meer dan een jaar goed, en je kunt altijd een paar plakjes nemen voor gebruik in thee of soep. Vergeet niet om de datum van aankoop op het potje te schrijven.
Invriezen
Invriezen is een goede manier om Dang Shen langer te bewaren als je hem vers hebt en niet alles tegelijk nodig hebt. Spoel de wortels eerst goed af, schil ze eventueel en snijd ze in plakjes van ongeveer vijf millimeter dik. Dep ze droog met een doek en verdeel ze in porties van bijvoorbeeld vijftig gram.
Leg de porties eerst los op een bakpapier in de vriezer, zodat ze niet aan elkaar kleven. Na een paar uur kun je ze dan overdoen in diepvrieszakjes of een vacuümdoos. Zo kun je later makkelijk kleine hoeveelheden ontdooien zonder alles in één keer te hoeven gebruiken.
De ingevroren is het ongeveer zes maanden houdbaar. Laat hem rustig ontdooien in de koelkast of voeg hem direct toe aan warme soepen of stoofpotten. Voor thee kun je de plakjes ook rechtstreeks in heet water doen, zelfs vanuit de vriezer.
Drogen
Drogen is de oudste manier om Dang Shen houdbaar te maken. Het droogproces concentreert de smaken en zorgt ervoor dat je met kleinere hoeveelheden toekunt. Begin met het schoonborstelen van de wortel en snijd hem daarna in plakjes van ongeveer drie millimeter dik.
Leg de plakjes op een rek of een schone doek in een goed geventileerde ruimte, uit de zon. Keer ze elke dag om, zodat ze gelijkmatig drogen. Afhankelijk van de luchtvochtigheid duurt dit vijf tot zeven dagen. Zodra ze hard en breekbaar aanvoelen, zijn ze klaar.
Je kunt ze daarna bewaren in een goed afgesloten glazen pot. Zorg dat de pot niet in het licht staat, want dat beïnvloedt de smaak. De gedroogde versie kun je zo gebruiken in thee, of mee laten trekken in soep en stoofpotten. Een ideale vorm voor wie vaak met kruiden werkt.
Dang Shen kweken
Wie zelf Dang Shen wil kweken, begint met het kiezen van een geschikte plek. Deze plant houdt van losse, goed doorlatende grond en een plekje met halfschaduw tot zon. Als je tuin kleigrond heeft, is het verstandig om compost of zand toe te voegen, zodat de wortels goed kunnen uitgroeien. Werk de grond los tot minstens dertig centimeter diep.
De plant groeit vanuit zaad, maar ook jonge stekjes zijn soms verkrijgbaar. Zaai je zelf, begin dan vroeg in het voorjaar binnen, bij kamertemperatuur. De zaden kiemen traag, soms pas na vier weken. Gebruik een mengsel van zaaigrond en zand, en houd de grond licht vochtig maar niet nat. Zet de kiemplantjes pas buiten na ijsheiligen.
Na het uitplanten moet je regelmatig water geven, vooral bij droog weer. Geef liever af en toe veel dan vaak een klein beetje. In droge periodes is het ook aan te raden om te mulchen met stro of bladeren. De plant groeit gestaag door en heeft in de zomer steun nodig als hij begint te ranken.
Je kunt Dang Shen ook in een grote pot kweken, bijvoorbeeld op het balkon of een zonnige vensterbank. Gebruik dan een diepe pot van minstens dertig centimeter, met voedzame grond en goede afwatering. De ranken kunnen geleid worden langs een spiraal of klimrek. Houd de plant goed in de gaten, want in potten droogt hij sneller uit.
Het oogsten doe je meestal pas in het tweede jaar. In het najaar graaf je de wortels voorzichtig op. Laat ze enkele dagen drogen op een koele, droge plek en gebruik ze dan vers of bewaar ze zoals hierboven beschreven. Zelf gekweekte Dang Shen heeft vaak een intensere geur en smaak dan de winkelversie.
Alternatieven
Soms is Dang Shen niet verkrijgbaar of wil je variatie. In dat geval kun je zoeken naar wortels met een soortgelijke zachte, zoete ondertoon. Een bekende vervanger is gewone ginseng, hoewel die krachtiger en bitterder is. Als je een subtielere smaak zoekt, is zoethoutwortel een goed alternatief, vooral in thee.
In de keuken kun je voor het mondgevoel denken aan pastinaak of schorseneer, vooral als het gaat om textuur in stoofpotten. Ze geven een andere smaak, maar hebben wel die aardse, zachte basis. Bij soepen kun je eventueel werken met een beetje venkelwortel, wat ook een zoetige ondertoon heeft en goed combineert met andere kruiden.
Wat Dang Shen uniek maakt, is de combinatie van subtiele smaak en mogelijke medicinale werking. Als je die werking zoekt, kun je ook kijken naar kruiden als ashwagandha of astragalus. Die worden ook als tonicum gebruikt, al zijn de smaken anders. Astragalus is bijvoorbeeld wat scherper en droger van toon.
Omgekeerd kan Dang Shen zelf ook een vervanger zijn voor andere kruiden. In recepten waarin ginseng of ashwagandha gevraagd wordt, kun je gerust Dang Shen gebruiken voor een mildere, zachtere uitwerking. Het is een geschikt alternatief voor wie niet van bittere smaken houdt, maar toch een wortelkruid wil inzetten.
Zo kun je blijven afwisselen en leren wat bij jouw smaak en gezondheid past. Want elk kruid vertelt zijn eigen verhaal, en met Dang Shen heb je een wortel in handen die zacht is van smaak, maar diep geworteld zit in een lange traditie.
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokWilhelmus Hengstmengel kent de keuken als zijn broekzak. Al meer dan vijftien jaar verdiept hij zich in alles wat met smaak te maken heeft. Niet alleen de grote lijnen, zoals verse groenten, rijpe vruchten of goed stuk vlees, maar juist ook de kleine dingen die vaak over het hoofd worden gezien. Kruiden. Specerijen. Noten en zaden. Die eenvoudige smaakmakers die, als je ze op het juiste moment gebruikt, een bord eten ineens tot leven kunnen wekken. Een handje geroosterde sesamzaadjes, een snufje gerookt paprikapoeder, of wat fijngemalen komijnzaad, dat soort details maken voor hem het verschil.
Wat hem drijft is zijn achtergrond als groenteboer. Daar heeft hij niet alleen geleerd om kwaliteit te herkennen, maar ook hoe je ingrediënten moet behandelen zodat ze niet alleen vandaag goed zijn, maar ook volgende week nog hun kracht behouden. Hij weet precies hoe je kruiden moet drogen zonder dat ze hun geur verliezen, of hoe je noten en zaden bewaart zodat ze knapperig blijven. Voor Wilhelmus is koken geen kwestie van dure spullen of ingewikkelde recepten, maar van aandacht, timing en het juiste gevoel voor smaak. En dat begint bij hoe je met je voorraadkast omgaat.
klinkt best wel heerlijk. en de plant ziet er best heel mooi uit.