Gemberbier is een pittig en verfrissend drankje dat al eeuwenlang wordt gemaakt in verschillende culturen. Het heeft niets met bier van hop of alcohol te maken, maar wordt meestal bereid door verse gember te laten trekken of te vergisten met suiker en water. De smaak is kruidig en tintelend, soms een beetje zoet, soms eerder scherp, afhankelijk van hoe je het maakt. Veel mensen maken het zelf thuis met pure ingrediënten, zonder toegevoegde conserveermiddelen.
Wat dit bier zo bijzonder maakt, is de balans tussen frisheid en scherpte. Je proeft de kracht van verse gember, die bij het inschenken vaak al een geur afgeeft die je meteen wakker schudt. Het drankje wordt vaak gekoeld geserveerd, maar het leent zich ook voor warme toepassingen. In de zomer is het een dorstlesser, in de winter verwarmt het vanbinnen. Juist omdat het zo veelzijdig is, heeft het in allerlei keukens een plek gekregen.
Sommige mensen maken het met citroensap en bruine suiker, anderen voegen nog munt of kurkuma toe. Je kunt het licht bruisend maken met een klein beetje fermentatie, of juist helemaal zonder prik als je het vers maakt. De kracht zit in de eenvoud van de ingrediënten: water, gember, suiker en een beetje zuur. Wie eenmaal een goede verhouding vindt, maakt het keer op keer.
Gemberbier is ook populair geworden vanwege de vermeende gezondheidsvoordelen. Maar het is bovenal een smaakervaring. Of je het nu drinkt bij pittig eten, als alternatief voor limonade, of verwerkt in een marinade, het blijft een kruidig drankje dat net even anders is dan wat je in de supermarkt koopt.
Hoe gebruiken?
Gemberbier kun je op allerlei manieren inzetten in de keuken, en niet alleen als drankje. Natuurlijk kun je het gewoon drinken, gekoeld en eventueel met ijsblokjes of een schijfje citroen. Het past uitstekend bij kruidig eten zoals curry, jerk chicken of pittige Thaise gerechten, omdat de gember de smaak van specerijen versterkt. Ook bij vegetarische maaltijden zorgt het voor een pittige tegenhanger.
In sauzen kan het ook goed tot zijn recht komen. Gebruik het bijvoorbeeld in een sojasausachtige marinade voor tofu, kip of rundvlees. De gembertonen geven net dat extra zetje aan de smaak. Laat het samen met knoflook, sesamolie en een beetje honing inkoken tot een dikke, stroperige saus. Het past zelfs verrassend goed bij gebakken groenten zoals aubergine of bloemkool.
Ook in salades kun je dit bier verwerken. Meng een paar eetlepels met rijstazijn en olie voor een oosterse dressing. Zeker als je er een beetje limoensap aan toevoegt, krijg je een frisse en pittige salade. Denk aan combinaties met wortel, komkommer, taugé en sesamzaad. Het geeft een lichte pittigheid zonder dat het overheerst.
In desserts kun je het gebruiken als basis voor een sorbet of gelei. Of maak een frisse granita voor warme dagen. Giet wat bier in een bakje, laat het bevriezen en schraap er met een vork kristallen van. Serveer het met citroenrasp en munt. Ook in cocktails werkt het uitstekend, bijvoorbeeld als vervanger van tonic of in een mocktail met sinaasappel en munt.
Medicinale toepassingen
Gemberbier wordt vaak gedronken vanwege de veronderstelde gezondheidsvoordelen van gember. Gember staat bekend om zijn ontstekingsremmende eigenschappen en zou helpen bij misselijkheid, spijsverteringsproblemen en verkoudheid. In dit bier komt dat deels tot uiting, zeker als het vers gemaakt is en niet verhit.
Bij milde maagklachten of een opgeblazen gevoel kan een glas verlichting geven. Het helpt de maag tot rust te brengen en bevordert de vertering. Sommige mensen drinken het na een zware maaltijd om sneller weer fit te zijn. Zeker in combinatie met citroen of munt versterkt dat effect.
Tijdens verkoudheid of griep gebruiken mensen vaak warme gemberdranken. Gemberbier kan ook opgewarmd worden, eventueel met een beetje honing erbij. Het verzacht de keel en helpt bij het losmaken van slijm. Hoewel dit geen medische behandeling is, ervaren veel mensen verlichting bij lichte klachten.
Gemberbier bewaren
Versgemaakt gemberbier blijft enkele dagen goed in de koelkast. Het is belangrijk dat je het in een goed afsluitbare fles of pot bewaart, bij voorkeur van glas. Plastic flessen kunnen door de zuurgraad en eventuele drukvorming vervormen. Als je fermentatie gebruikt, laat dan een klein beetje ruimte over in de fles zodat de druk niet te hoog oploopt.
Wanneer je gemberbier met suiker maakt en het laat fermenteren, kan het een lichte natuurlijke bruis ontwikkelen. Dat betekent ook dat de druk in de fles kan toenemen. Daarom is het verstandig om na één of twee dagen de fles even open te draaien om druk te laten ontsnappen. Zo voorkom je dat het gaat lekken of knappen.
Wil je het langer bewaren, dan kun je het kort verhitten en daarna heet bottelen. Hiermee dood je de gistcellen en stopt de fermentatie. Daardoor blijft het stabieler, ook buiten de koelkast. Toch blijft de beste kwaliteit bewaard als je het koel houdt.
Invriezen
Gemberbier invriezen is prima mogelijk, vooral als je het in kleine porties doet. Giet het bijvoorbeeld in ijsblokjesvormpjes of kleine plastic bakjes. Als het bevroren is, kun je de blokjes overdoen in een zakje. Op die manier kun je steeds precies zoveel ontdooien als je nodig hebt.
Let erop dat je geen glazen flessen invriest met vloeistof erin, want die kunnen barsten. Als je grotere hoeveelheden invriest, laat dan altijd wat ruimte over in de verpakking. Vloeistof zet uit bij het bevriezen, dus het moet kunnen uitzetten zonder schade.
Na het ontdooien kun je het direct drinken of gebruiken in de keuken. De smaak blijft redelijk goed behouden, al kan het zijn dat er wat minder frisheid in zit. Voor warme toepassingen of om in een saus te verwerken is het perfect bruikbaar.
Mag je Gemberbier verhitten
Ja, je mag dit bier verhitten, maar er zijn wel een paar dingen om op te letten. Als je het zachtjes verwarmt, bijvoorbeeld tot tegen het kookpunt aan, blijven de meeste smaakstoffen behouden. Te hard koken zorgt ervoor dat sommige vluchtige aroma’s van de gember vervliegen.
Wil je het gebruiken in een warme saus of drank, verwarm het dan langzaam in een pannetje met dikke bodem. Roer af en toe en voeg pas op het eind andere smaakmakers toe zoals citroen of honing. Zo behoud je het aroma beter.
Bij het verhitten van gemberbier dat gefermenteerd is, verdwijnt de natuurlijke bruis. Dat is niet erg als je het in warme gerechten gebruikt. Maar voor wie houdt van de tinteling op de tong, is het beter om het koud te drinken of pas na het verhitten opnieuw wat fris toe te voegen, zoals een schijfje limoen of verse munt.
Bij welke temperatuur kun je gemberbier het beste drinken?
Gemberbier drink je het lekkerst tussen de zes en acht graden Celsius als verfrissende dorstlesser. Dat is net zo koel als je een frisdrank zou serveren. Haal het dus tijdig uit de koelkast of voeg een paar ijsblokjes toe om die temperatuur te bereiken.
Voor wie het graag warm drinkt, bijvoorbeeld bij verkoudheid of als verwarmend drankje in de winter, is veertig tot vijftig graden Celsius ideaal. Het is dan nog warm genoeg om het kruidige effect te voelen, maar niet zo heet dat het onaangenaam is om te drinken. Boven de zestig graden kunnen smaakstoffen verloren gaan.
Als je dit bier gebruikt in cocktails of mocktails, laat het dan eerst goed koelen in de koelkast. Zo behoud je de frisheid en zorgt het voor een verkwikkende smaak. Sommige mensen serveren het zelfs half bevroren als slush, wat vooral op warme dagen heerlijk is.
Alternatieven
Als je geen gemberbier hebt, kun je in veel gerechten gebruik maken van gemberthee of vers geraspte gember. Voeg dan eventueel een beetje citroensap en honing toe om het karakter na te bootsen. Ook een mengsel van appelazijn, gember en een klein beetje suiker kan verrassend dichtbij de originele smaak komen.
Voor warme toepassingen kun je ook kiezen voor bouillon met verse gember erin. Dat geeft een verwarmende diepgang aan de smaak, zeker in Aziatische gerechten. In marinades kun je vers geperst gembersap gebruiken of zelfs gedroogde gemberpoeder, afhankelijk van de intensiteit die je zoekt.
Sommige mensen gebruiken kombucha met gember als alternatief. Deze licht bruisende drank heeft net als gemberbier een beetje pit en zuur, en bevat bovendien levende bacterieculturen. Let wel op dat kombucha soms alcohol bevat als het lang is gefermenteerd.
Als alternatief kun je ginger ale of ginger tonic gebruiken. Deze zijn zoeter en minder kruidig, maar geven wel het gewenste tintelende effect. Je kunt het combineren met vers citroensap of munt om de smaak wat op te frissen.
Tenslotte is gemberbier zelf ook een alternatief. Voor wie normaal frisdrank of zoete limonades drinkt, is het een natuurlijker keuze met minder kunstmatige toevoegingen. Zeker als je het zelf maakt, bepaal je zelf hoeveel suiker je gebruikt en welke kruiden je toevoegt. Dat maakt het veelzijdiger dan veel kant-en-klare dranken.
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokWilhelmus Hengstmengel kent de keuken als zijn broekzak. Al meer dan vijftien jaar verdiept hij zich in alles wat met smaak te maken heeft. Niet alleen de grote lijnen, zoals verse groenten, rijpe vruchten of goed stuk vlees, maar juist ook de kleine dingen die vaak over het hoofd worden gezien. Kruiden. Specerijen. Noten en zaden. Die eenvoudige smaakmakers die, als je ze op het juiste moment gebruikt, een bord eten ineens tot leven kunnen wekken. Een handje geroosterde sesamzaadjes, een snufje gerookt paprikapoeder, of wat fijngemalen komijnzaad, dat soort details maken voor hem het verschil.
Wat hem drijft is zijn achtergrond als groenteboer. Daar heeft hij niet alleen geleerd om kwaliteit te herkennen, maar ook hoe je ingrediënten moet behandelen zodat ze niet alleen vandaag goed zijn, maar ook volgende week nog hun kracht behouden. Hij weet precies hoe je kruiden moet drogen zonder dat ze hun geur verliezen, of hoe je noten en zaden bewaart zodat ze knapperig blijven. Voor Wilhelmus is koken geen kwestie van dure spullen of ingewikkelde recepten, maar van aandacht, timing en het juiste gevoel voor smaak. En dat begint bij hoe je met je voorraadkast omgaat.
