De Jubilee is een tomatenras dat vooral opvalt door z’n dieporanje tot goudgele kleur. In tegenstelling tot sommige andere tomatensoorten heeft deze vrucht een zachtere textuur en een zoete, milde smaak. Wie voor het eerst een Jubilee proeft, zal merken dat de typische zuurte van tomaten bijna volledig ontbreekt. Dat maakt deze tomaat heel toegankelijk voor mensen die normaal niet zo van tomaten houden. Het ras komt oorspronkelijk uit de Verenigde Staten, waar het al sinds de jaren veertig bekendstaat als een vaste waarde onder de zogenoemde heirloom-variëteiten.
In de moestuin valt de tomaat op door de hoogte van de plant en de relatief grote vruchten. Vaak zijn ze rond tot iets afgeplat en kunnen ze per stuk wel 180 tot 250 gram wegen. Je hebt er dus niet veel van nodig om een salade of saus mee te maken. Ze groeien het liefst in volle grond of in een ruime pot, met genoeg zonlicht en steun. In de kas presteren ze nog beter, vooral in een gematigd klimaat.
Wat dit soort echt bijzonder maakt, is de balans tussen zoet en sappig. Ze bevat relatief veel vruchtvlees en weinig pitjes. Dat zorgt ervoor dat je ze makkelijk kunt verwerken, zonder dat je veel vocht moet afgieten of het vruchtvlees moet zeven. Daardoor zijn ze ideaal om te pureren, te drogen of om gewoon rauw te eten.
Voor wie waarde hecht aan zaadvaste rassen en zelf wil kweken of vermeerderen, is de Jubilee een uitstekende keuze. De zaden kun je gemakkelijk winnen uit rijpe exemplaren en het jaar daarop opnieuw uitzaaien. Er zit een zekere nostalgie in het telen van een ras dat decennialang in tuinen over de hele wereld werd gekoesterd.
Hoe gebruiken?
Jubilee kun je op allerlei manieren gebruiken, zowel rauw als verhit. In salades komt de zachte, zoete smaak het best tot zijn recht. Snij ze in dikke plakken en leg ze op een schaal met rode ui, verse basilicum en een scheutje olijfolie. Doordat ze weinig zuur bevatten, hebben ze geen extra zoetstof nodig in dressings.
In warme gerechten doen ze het goed in tomatensaus, hoewel je dan best wat citroensap toevoegt om het geheel in balans te brengen. Je kunt ze pureren voor een gladde pastasaus of grof snijden voor een ratatouille. Omdat ze weinig pitjes bevatten, hoef je ze niet eerst te ontvellen of te zeven.
In soepen zorgen Jubilee-tomaten voor een fluweelzachte basis. Vooral geroosterd in de oven en daarna gepureerd geven ze een diepe, volle smaak. Voeg ze toe aan een gazpacho of verwerk ze in een romige tomaten-basilicumsoep voor een zachte, zomerse toets.
Ook op brood doet deze tomatensoort het uitstekend. Een dikke plak op een sneetje volkorenbrood met geitenkaas of mozzarella en wat verse oregano maakt een simpele lunch tot iets bijzonders. Door de vaste structuur kun je ze ook goed grillen of roosteren in de oven.
Medicinale toepassingen
Jubilee bevat veel lycopeen, een stofje dat bekendstaat om zijn antioxidante werking. Hoewel het iets minder voorkomt dan in dieprode tomaten, is het nog steeds een waardevolle bron. Lycopeen wordt in verband gebracht met het verlagen van het risico op hart- en vaatziekten.
Daarnaast is de tomaat rijk aan vitamine C en A, wat goed is voor het immuunsysteem en de huid. Regelmatige consumptie van deze tomaat draagt bij aan een betere weerstand, vooral tijdens de wintermaanden. De aanwezigheid van kalium ondersteunt bovendien een gezonde bloeddruk.
Bij mensen met een gevoelige maag kunnen de zachte zuren van deze tomaat verlichting bieden. In tegenstelling tot scherpere tomatenrassen zijn Jubilee-exemplaren vaak beter te verdragen bij maagproblemen of refluxklachten. Ook voor jonge kinderen is dit ras daarom een geschikte keuze.
Jubilee bewaren
Verse Jubilee kun je het beste buiten de koelkast bewaren, zolang ze nog niet overrijp zijn. Zet ze op een koele plek in de keuken, bijvoorbeeld op een fruitschaal. Te koude bewaring kan de smaak en textuur negatief beïnvloeden.
Zijn ze eenmaal rijp, dan kun je ze beter binnen twee tot drie dagen gebruiken. Je merkt dat ze rijp zijn zodra de schil licht meegeeft bij zachte druk en de geur sterker wordt. Bij voorkeur bewaar je ze met de kroontjes er nog aan, zo blijven ze net iets langer goed.
Als je een overschot hebt, is inmaken of drogen een goede oplossing. Je kunt ze in blokjes snijden en inmaken in olie of zuur. Ook kun je ze drogen in de oven of voedseldroger, zodat je later een intense tomatenbasis hebt voor soep of saus.
Invriezen
Om Jubilee in te vriezen, begin je met het wassen en ontvellen van de tomaten. Snij met een scherp mesje een kruisje aan de onderkant en dompel ze enkele seconden in kokend water. Daarna in ijswater en de schil laat zich makkelijk verwijderen. Snij ze in stukken en verwijder eventueel de pitjes.
Je kunt de stukken rauw invriezen in bakjes of zakken, maar voor de smaak is het beter om ze eerst kort te koken of roosteren. Laat ze daarna volledig afkoelen en verdeel in porties. Gebruik stevige diepvrieszakken en verwijder zoveel mogelijk lucht.
Ingevroren Jubilee blijft ongeveer 10 tot 12 maanden goed in een vriezer van minimaal -18 graden. Na ontdooien kun je ze gebruiken in soepen, sauzen of stoofgerechten, maar niet meer rauw eten vanwege de structuurverandering.
Drogen
Drogen is een uitstekende methode om de smaak te concentreren. Snij de tomaten in plakken van ongeveer een halve centimeter. Leg ze op een bakplaat met bakpapier en bestrooi met een beetje zout en eventueel wat tijm of oregano.
Zet de oven op 90 graden en laat ze 6 tot 10 uur drogen, afhankelijk van de dikte. Laat de ovendeur een klein kiertje openstaan om het vocht goed te laten ontsnappen. De tomaten zijn klaar zodra ze leerachtig aanvoelen, maar niet meer nat zijn.
Je kunt de gedroogde plakken bewaren in een glazen pot met een beetje olijfolie, eventueel samen met knoflook of kruiden. Bewaar ze op een donkere, koele plaats en gebruik ze in pasta’s, salades of als snack.
Hoe heet?
Het is géén hete peper, maar een zachte tomaat zonder scherpte. Het scovillegehalte is 0, wat wil zeggen dat er geen capsaïcine in zit. Je hoeft dus niet bang te zijn voor een branderig gevoel in de mond zoals bij chilipepers.
Mocht je Jubilee per ongeluk combineren met een pittige saus of een hete specerij en de mond wordt te heet, dan kun je dit verzachten met vette ingrediënten zoals room, yoghurt of kaas. Ook een stukje brood of banaan helpt om de scherpe smaak te neutraliseren.
Voor mensen die gevoelig zijn aan pittigheid biedt Jubilee een mooie, veilige manier om kleur en smaak aan gerechten te geven zonder risico op mondirritatie. Ideaal dus voor kinderen of mensen met een gevoelige tong of maag.
Jubilee kweken
Als je zelf Jubilee wilt kweken, begin je met het winnen of kopen van zaad. Zaai binnenshuis in maart of april in zaaigrond. Bedek licht met aarde en houd de grond vochtig. Zet de bakjes op een warme vensterbank of in een propagator.
Na het verschijnen van de eerste blaadjes verspeen je de plantjes in aparte potjes. Geef ze voldoende licht en laat ze langzaam afharden door ze overdag buiten te zetten vanaf mei. Als de nachten niet meer vriezen, kunnen ze definitief naar buiten.
Kies een zonnige plek in de tuin of een grote pot van minstens 30 liter inhoud. Geef wekelijks voeding en bind de plant regelmatig op aan een stok of touw. Haal de dieven weg uit de bladoksels om een sterke hoofdstengel te behouden.
Water geven doe je liefst ’s ochtends en altijd aan de voet van de plant. Voorkom natte bladeren om schimmels tegen te gaan. Vanaf juli tot september kun je rijpe Jubilee tomaten oogsten, afhankelijk van het weer.
Laat enkele goed rijpe exemplaren hangen voor zaadwinning. Snij de tomaat open, haal de zaden eruit en laat ze drogen op een stukje keukenpapier. Bewaar ze koel en donker tot het volgende seizoen.
Alternatieven
Als je geen Jubilee kunt vinden, zijn er gelukkig alternatieven. Een goede vervanger is de ‘Golden Queen’, die qua kleur en smaak dicht in de buurt komt. Ook ‘Amana Orange’ en ‘Kellogg’s Breakfast’ zijn tomaten met een vergelijkbare structuur en zachte, zoete smaak.
In gerechten waar je normaal Jubilee zou gebruiken, kun je ook kiezen voor gele cocktailtomaten of Roma-tomaten, al zijn die wat minder sappig. Je kunt ze wel combineren met een beetje suiker of honing om de zoetheid te benaderen.
Andersom kun je Jubilee gebruiken als alternatief voor tomatenrassen die te zuur zijn naar je smaak. In klassieke tomatensauzen of soeprecepten kun je een deel van de rode tomaten vervangen door Jubilee om een zachter geheel te krijgen.
Ook voor mensen die moeite hebben met de zuren van tomaat, bijvoorbeeld vanwege maagklachten, is Jubilee een prima keuze. Door hun milde karakter zijn ze licht verteerbaar en worden ze zelden als zwaar ervaren.
Tot slot is Jubilee een goede keuze als je kleur wilt brengen in een gerecht. In combinatie met rode en paarse tomaten geeft deze soort een prachtig kleurcontrast zonder dat het ten koste gaat van de smaak. Dat maakt het een vaste waarde in de zomerse keuken.
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokWilhelmus Hengstmengel kent de keuken als zijn broekzak. Al meer dan vijftien jaar verdiept hij zich in alles wat met smaak te maken heeft. Niet alleen de grote lijnen, zoals verse groenten, rijpe vruchten of goed stuk vlees, maar juist ook de kleine dingen die vaak over het hoofd worden gezien. Kruiden. Specerijen. Noten en zaden. Die eenvoudige smaakmakers die, als je ze op het juiste moment gebruikt, een bord eten ineens tot leven kunnen wekken. Een handje geroosterde sesamzaadjes, een snufje gerookt paprikapoeder, of wat fijngemalen komijnzaad, dat soort details maken voor hem het verschil.
Wat hem drijft is zijn achtergrond als groenteboer. Daar heeft hij niet alleen geleerd om kwaliteit te herkennen, maar ook hoe je ingrediënten moet behandelen zodat ze niet alleen vandaag goed zijn, maar ook volgende week nog hun kracht behouden. Hij weet precies hoe je kruiden moet drogen zonder dat ze hun geur verliezen, of hoe je noten en zaden bewaart zodat ze knapperig blijven. Voor Wilhelmus is koken geen kwestie van dure spullen of ingewikkelde recepten, maar van aandacht, timing en het juiste gevoel voor smaak. En dat begint bij hoe je met je voorraadkast omgaat.
