Pistachenoten hebben iets gemoedelijks. Je pakt een klein handje en meteen ruik je die zachte geur die bijna uitnodigt om er rustig mee te gaan werken. Wanneer ik ermee begin voel ik altijd dat er een soort kalmte in het product zit. Alsof het niet per se wil opvallen maar toch zijn plek vindt in wat je maakt. Het is geen ingrediënt dat roept of duwt maar iets dat vanzelf in het gerecht valt, precies waar het hoort.
Ik heb jarenlang gedacht dat deze noot vooral leuk was als tussendoortje maar gaandeweg ontdekte ik dat ze zich veel makkelijker laten gebruiken dan mensen vaak aannemen. Je hoeft er niet veel van te gebruiken om toch een milde smaak mee te geven. Als ik ermee werk probeer ik eerst even te proeven hoe droog of zacht ze zijn want dat bepaalt hoe ik ze ga verwerken. In een salade hak ik ze vaak grover en in soepen juist wat fijner.
Wat ik prettig vind is dat je zelden de fout in gaat met deze noot. Dat klinkt misschien simpel, maar het helpt in de keuken wanneer iets zich zo vriendelijk laat inzetten. Vooral wanneer je een gerecht maakt dat niet zwaar of vet hoort te zijn. De smaak blijft zacht en warm zonder doordringend te worden. Daardoor kun je ze makkelijk mengen met andere ingrediënten zonder dat je bang hoeft te zijn dat alles meteen omvalt.
Wanneer ik de noten op tafel heb voelen ze altijd een beetje als een rustige keuze. Niet extreem, niet opvallend maar precies goed. Je kunt ze gebruiken in warme gerechten maar ook in koude en het voelt nooit geforceerd. Ze staan in de keuken als een soort stille kracht die het geheel bij elkaar houdt.
Hoe gebruiken
Wanneer je pistachenoten in de keuken gebruikt kun je beginnen met iets eenvoudigs zoals een salade. Een handje grofgehakte pistachenoten geeft meteen wat structuur zonder dat het gerecht zwaar wordt. Denk aan een salade met frisse groenten waarin je net dat beetje knapperigheid handig kunt gebruiken.
In warme gerechten kun je de noten toevoegen aan een stoofgerecht of een soep. In lichte groentesoepen zoals wortel of courgette geeft de noot een zacht accent dat je pas merkt wanneer je bewust proeft. Het geeft de soep een klein beetje diepte zonder dat het geheel te vol wordt.
Ook in zoete bereidingen doen ze verrassend veel. Meng ze bijvoorbeeld door yoghurt met honing of gebruik ze in een cake. De noot blijft altijd subtiel aanwezig maar geeft net dat zachte romige tintje dat alles samenbrengt.
In kruidensauzen kun je ze fijnmalen en mengen met olie en kruiden. Het maakt een saus voller zonder dat deze te vet wordt. Vooral in sauzen die over pasta gaan werkt dat ontzettend fijn omdat de smaak mild blijft en toch iets toevoegt.
Medicinale toepassingen
Er wordt vaak gezegd dat deze noot helpt om het lichaam wat rust te geven. Niet omdat het een wondermiddel is maar omdat de samenstelling van de vetten en mineralen helpt om je voeding wat completer te maken. Vooral wanneer je ze regelmatig gebruikt merk je dat je energie langer aanhoudt.
Daarnaast zijn er mensen die ze gebruiken omdat ze de mildheid van de noot prettig vinden wanneer ze proberen gezonder te eten. De noot voelt niet zwaar maar wel voedzaam en dat helpt bij maaltijden waarin je minder zoet of zwaar voedsel wilt verwerken.
Ook hoor je wel eens dat ze bijdragen aan een rustiger gevoel tijdens drukke dagen. Niet vanwege een directe werking maar omdat een kleine hoeveelheid in een maaltijd het lichaam net wat meer balans geeft.
Pistachenoten bewaren
Wanneer je pistachenoten wilt bewaren is het vooral belangrijk dat ze droog en koel staan. Licht en warmte helpen ze niet want daardoor verliezen ze sneller hun smaak. In een pot die goed afsluit blijven ze lang vers en blijft de geur mooi zacht.
Als je ze langer wilt bewaren kun je ze in de koelkast leggen. Dat maakt de smaak stabieler en zorgt ervoor dat de natuurlijke oliën minder snel veranderen. Let wel op dat de pot volledig afsluit want de noot neemt gemakkelijk andere geuren aan.
Wanneer je echt grote hoeveelheden hebt kun je ze bewaren in de vriezer. Dat werkt verrassend goed omdat de noot zijn structuur behoudt en later gewoon weer gebruikt kan worden alsof hij net uit de zak komt.
Invriezen
Hoe pistachenoten invriezen werkt heel eenvoudig. Schep de hoeveelheid die je wilt bewaren in een afgesloten bak of zak en zorg dat er zo min mogelijk lucht bij zit. Daarna leg je het in de vriezer en kun je het maanden bewaren.
Wanneer je ze nodig hebt laat je ze rustig ontdooien op kamertemperatuur. Ze worden niet zacht of vochtig maar blijven knapperig genoeg voor gebruik in salades of warme gerechten.
Het invriezen is vooral handig wanneer je inkopen doet voor een langere periode. Je hoeft niets weg te gooien want de smaak houdt zich goed.
Drogen
Hoe pistachenoten drogen kun je het beste doen in een oven op lage temperatuur. Spreid de noten uit op een plaat en laat ze langzaam drogen zodat het resterende vocht kan verdwijnen.
Wanneer ze droog zijn worden ze harder maar ook intenser van smaak. Dat maakt ze geschikt voor recepten waarin je ze fijngemalen wilt gebruiken, bijvoorbeeld als onderdeel van een kruidenmengsel of als toevoeging aan gebak.
Laat ze na het drogen volledig afkoelen voordat je ze bewaart. In een afgesloten pot blijven ze dan heel lang goed.
Roosteren
Roosteren maakt de smaak dieper en warmer. Verwarm een droge pan en leg er een kleine hoeveelheid pistache in. Schud de pan regelmatig zodat ze niet verbranden. Na een paar minuten ruik je een volle geur die direct laat merken dat de noten klaar zijn.
Door het roosteren komen de oliën in de noot beter vrij. Daardoor smaakt het geheel zachter maar tegelijk voller. Dat werkt goed in warme gerechten zoals rijstschotels of soepen waar je een klein accent wilt aanbrengen.
Laat de noten na het roosteren goed afkoelen. Wanneer je dat niet doet verliezen ze hun knapperigheid en dat zou zonde zijn want juist die structuur maakt ze zo lekker.
Pistachenoten kweken
Zelf kweken kan wanneer je een tuin hebt met veel zon. De boom houdt van warmte en droge grond. Wanneer de wortels te nat staan stopt de groei snel, dus het is belangrijk dat de grond luchtig blijft.
In een pot kan het ook maar dan moet je wel zorgen voor goede drainage. Meng de aarde met wat grover materiaal zodat overtollig water makkelijk weg kan lopen. Zet de pot op een warme plek met veel licht.
In de tuin is een beschutte hoek ideaal. De plant kan redelijk goed tegen hitte maar niet tegen langdurige natte koude. In jouw omgeving met veel zonuren is dat meestal geen probleem zolang de plant niet te nat staat.
Het duurt een paar jaar voordat een jonge plant pistachenoten produceert. Dat vraagt geduld maar zodra de plant volwassen wordt kan hij elk jaar opbrengst geven afhankelijk van de omstandigheden.
Geef tijdens het groeiseizoen af en toe water maar niet te veel. De plant groeit het best wanneer de grond licht droog blijft.
Alternatieven
Wanneer je geen noot in huis hebt kun je amandelen gebruiken. Die hebben dezelfde zachte romige indruk en zijn makkelijk in stukken te hakken voor gebruik in salades of warme gerechten.
Hazelnoten geven iets meer diepte maar de structuur past goed in zoete bereidingen. Je kunt ze grof of fijn gebruiken afhankelijk van het gerecht waarin je ze wilt verwerken.
Walnoten zijn iets zwaarder van smaak maar passen goed wanneer je meer body wilt in een warm gerecht. In soepen werken ze bijzonder fijn wanneer je ze fijn hakt.
Voor mensen die geen noten eten zijn pompoenpitten een goed alternatief. Ze geven een vergelijkbare knapperigheid en blijven mild van smaak.
Ten slotte kun je deze noot zelf ook zien als alternatief voor zwaardere noten wanneer je een gerecht luchtig wilt houden. De smaak blijft zacht en past in veel combinaties waardoor je zelden misgrijpt.
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokWilhelmus Hengstmengel kent de keuken als zijn broekzak. Al meer dan vijftien jaar verdiept hij zich in alles wat met smaak te maken heeft. Niet alleen de grote lijnen, zoals verse groenten, rijpe vruchten of goed stuk vlees, maar juist ook de kleine dingen die vaak over het hoofd worden gezien. Kruiden. Specerijen. Noten en zaden. Die eenvoudige smaakmakers die, als je ze op het juiste moment gebruikt, een bord eten ineens tot leven kunnen wekken. Een handje geroosterde sesamzaadjes, een snufje gerookt paprikapoeder, of wat fijngemalen komijnzaad, dat soort details maken voor hem het verschil.
Wat hem drijft is zijn achtergrond als groenteboer. Daar heeft hij niet alleen geleerd om kwaliteit te herkennen, maar ook hoe je ingrediënten moet behandelen zodat ze niet alleen vandaag goed zijn, maar ook volgende week nog hun kracht behouden. Hij weet precies hoe je kruiden moet drogen zonder dat ze hun geur verliezen, of hoe je noten en zaden bewaart zodat ze knapperig blijven. Voor Wilhelmus is koken geen kwestie van dure spullen of ingewikkelde recepten, maar van aandacht, timing en het juiste gevoel voor smaak. En dat begint bij hoe je met je voorraadkast omgaat.
